Abdülhamit Han: Söyleyin onlara oyun daha bitmedi!

Osmanlı Devleti’ne karşı oyunlar oynayan İngiltere’ye büyük bir oyun oynayan siyasi dâhi Sultan 2. Abdülhamid Han, İrlanda Kurtuluş Örgütü’nü kurmuş ve bir asır boyunca İngiltere’nin başına bela etmişti. Günümüze de ışık tutan o yazıyı paylaşıyoruz

Osmanlı Devleti’ne karşı oyunlar oynayan İngiltere’ye büyük bir oyun oynayan siyasi dâhi Sultan 2. Abdülhamid Han, İrlanda Kurtuluş Örgütü’nü kurmuş ve bir asır boyunca İngiltere’nin başına bela etmişti. Kuşçubaşı Eşref’in ise Lawrence’a verdiği bir cevap unutulmayacak türdendi: “Lawrence, kazandığını sanıyorsun. Fakat henüz hiçbir şey bitmedi. Hükümetinin başına öyle sıkıntılar salacağız ki, 2 Asır uğraşsanız bitiremeyeceksiniz.”

Modern tarihte İngiltere’nin en büyük baş belası olan IRA’nın kuruluşunda Türklerin de etkisi var.

Türklerin İrlandalılarla olan ilişkisi Sultan Abdülmecid zamanına kadar gidiyor.

19. yüzyılın başlarında İrlandalılar İngilizler’e karşı mücadele içindeydi. Katolik İrlandalılar, kabul etmedikleri Anglikan Kilisesi’ne vergi vermeyi hazmedemiyorlardı. İngilizlerden din ve dil ekseninde ayrılıyorlardı.

Ancak 1840’lı yıllarda İrlanda büyük bir kıtlık başgösterdi. Yoksulların temel yiyeceği patates üretimi durma noktasına geldi. 800 bin kişi öldü, İrlandalıların hak mücadelesi zayıfladı.

İngilizler bu zayıflık durumundan faydalanırken 1847 yılında padişah Abdülmecid’in emriyle üç gemi dolusu patates yardımı İrlanda’ya Kraliçe Victoria’nın tüm engellemelerine rağmen ulaştı.

Geminin Dublin Limanı’na yanaşmasını İngilizler engelleyince gemi yüklerini Drogheda Limanı’na boşalttı. Bu tarihi an İrlanda-Osmanlı arasında ilişkileri sıkılaştırırken başka ilginç bir gelişmeye daha yol açtı.

Ayrıca İrlandalı soylular da padişah Abdülmecid’e şükranlarını sunan bir teşekkür mektubu yolladı. Mektubu getiren Oberbak 1849’da padişahın huzuruna çıkarak teşekkürlerini kabul etti.

İrlandalılar bu vefayı unutmadı. Drogheda şehrinin takımı Drogheda United 1919’da kurulurken amblemini ay yıldız olarak seçti. Drogheda United daha sonra İrlanda Premier Ligi’nde de top koşturacaktı.

Bu futbol ilişkisi Abdülhamit zamanında da kendini gösterdi. İrlandalıların yoğun ve etkin olduğu Portsmouth kentinde istihbarat çalışması yürüten padişah Abdülhamit’in şehre büyük katkıları oldu. Bazı tarihçiler kulübün kurulmasında Abdülhamit’in ön ayak olduğunu bile iddia etti. Bugün Portsmouth’un amblemindeki ay yıldızı halen İngilizler bile tartışıyor.

1800’lü yılların ikinci yarısında II. Abdülhamit iktidardayken dünyayı birinci dünya savaşına götüren saflaşmalar yavaş yavaş belirleniyor ve uluslararası camiada Osmanlı ve İngiltere arasındaki gerilim giderek tırmanıyordu. Abdülhamit İrlanda ile ilişkilerin güçlendirilmesi yolunu tercih etti.

1880 yılına gelindiğinde ise Abdülhamit Yıldız İstihbarat Teşkilatı’nı kurdu. Bu önemli olay İrlandalıları da etkileyecekti. Abdülhamit’in kurduğu bu yapı onu yıkan İttihat Terakki Cemiyeti’ne miras oldu. Teşkilat-ı Mahsusa bu yapı üzerine kuruldu.

Teşkilat-ı Mahsusa cemiyetinin kritik isimlerinden biri ise Kuşçubaşı Eşref’ti. Gençliğinde Abdülhamit’e muhalif olan bu yüzden Hicaz’a sürgüne gönderilen Kuşçubaşı Eşref ile Abdülhamit’in siyasi çizgisi İngiliz karşıtlığında birleşti.

Abdülhamit Hicaz demiryolunu kendi kaynaklarıyla inşa ederken İngilizler bu yolun Müslümanları birleştireceğinden endişe etti ve bölgede karışıklık çıkarmaya başladı. Birinci Dünya Savaşı’nda bölge cepheye dönüşünce ünlü İngiliz casus Lawrence bölgede çıkarılan karışıklıklarda başrolü oynadı.

Kuşçubaşı Eşref bizzat Lawrence ile mücadeleye tutuştu. Teşkilat-e Mahsusa üyesiyken Hayber’de yaralı olarak İngilizlere tutsak oldu. Bu sırada Kuşçubaşı Eşref Lawrence’a tarihe not düşülecek bir cevap verdi:

“Lawrence, kazandığını sanıyorsun. Fakat henüz hiçbir şey bitmedi. Hükümetinin başına öyle sıkıntılar salacağız ki, 2 Asır uğraşsanız bitiremeyeceksiniz.” Bazı tarihçilere göre Kuşçubaşı Eşref’in kast ettiği İrlanda bağımsızlık mücadelesinden başka birşey değildi.

Bazı tarihçiler Kuşçubaşı Eşref’in de dahil olduğu Teşkilat-ı Mahsusa’nın özellikle Birinci Dünya Savaşı’nda İrlanda bağımsızlık mücadelesinde etkili olduğunu söylüyor. Eşref’in sözü bu iddiayı doğrularken Teşkilat-ı Mahsusa’nın İrlanda Cumhuriyet Ordusu’nun örgütlenmesinde önemli rol oynadığı tarihe not düşüldü.

Sonunda 1800’lü yıllarda son derece kötü koşullarda, açlığın vurdu İrlanda’da 1900’lü yıllara geldiğinde bağımsızlık mücadelesi olgunlaştı. İrlanda İngiltere’nin kontrolü altında iken, 1916 yılında büyük ayaklanma çıktı. Ayaklanmayı hareketin liderlerinden James Connolly başlatmış, İngilizler tarafından sert şekilde bastırıldı.

Connolly ile birlikte 15 yönetici idam edilince İrlanda milliyetçilik damarı giderek kuvvetlendi 1919’da İrlanda gönüllüleri İrlanda Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.

1922’de ise Irish Republican Army (IRA) artık resmen kurulmuştu. Bu örgüt 20. yüzyıl boyunca İngiltere’nin en büyük karın ağrısı oldu. Uluslararası platformlarda da İngiltere’yi çok zor durumlarda bıraktı.

Osmanlı-İrlanda ilişkisini teyid eden başka kaynakları popüler kültür ürünlerinde de görmek mümkün. Örneğin ünlü yazar Trevanian’ın Shibumi eseri… Bu eserde “bu İrlandalılar para için eşlerini bile Osmanlı sultanlarına satarlar” diye bir cümle geçiyor.

Sonuç olarak İrlanda bağımsızlık mücadelesine Türkler bu yollarla katkıda bulunurken Eşref Kuşçubaşı Lawrance’a verdiği cevapta haklı çıkmış oldu. Sonunda IRA’nın tanınmasına kadar uzun süren ve İngiltere’nin başını çok ağrıtacak mücadele başlamış oldu.