O Para Baharı Kesmez

Her ülke, özellikle Ortadoğu’da veya Ortadoğu ile ilgili ise elini cebine atacak! Bundan kurtuluş yok. İşte Türkiye, bölge bir tarafa sadece Suriyeli misafirleri için yüzlerce milyon dolar harcıyor. Yapacak bir şey var mı?

İran için durum biraz daha farklı. Süreç, yani Arap Baharı’nın süpürüp kapısına bıraktığı riskler hayati derecede kritik olarak, yaşamsal olarak değerlendiriliyor Tahran tarafından.

Devletin bu konulara normal harcamaları dışında, 3 artı 3 diyebileceğimiz harcama kapıları ve getirdiği ek ama büyük bir risk var. Irak, Suriye ve Mısır, İran için adeta para yakma makinası.

Irak’tan ABD’nin çekilmesi süreci daha başlamadan harcanmaya başlanan milyon dolarlar şu sıralarda hayli azalmış durumda ama bütçeye eksi olarak yazıldı şimdiye kadar olanlar.

Suriye ise büyük bir felaket: doğrulanamayan rakamlar İran’ın Suriye’ye şimdiye kadar 10 milyar dolar yatırdığını söylüyor. Üstekil Irak’ın tersine bu harcama devam ediyor.

Bir büyük kapı da Mısır! Mübarek yönetimi döneminde diplomatik ilişkilerini kaybeden İran ve Mısır, İsrail denklemi nedeniyle de bir türlü yakınlaşamamıştı. Ancak Mısır’daki değişimden sonra Tahran tüm ağırlığını Kahire’ye verdi.

Tabii tek ağırlığını değil yanında da açık bir çekle beraber! Bu çekin üzerine yazılacak rakamın ne olacağı ise bizzat Ahmedinejad’ın son Mısır ziyaretinde, “ne kadar isterlerse” biçiminde açıklandı.

Bu ikili ilişkilerde büyük bir jest ama Mısır’ın iç ve dış dinamikleri böyle bir ilişki kurmaya müsait olmadığı gibi, ihtiyaç duyduğunda bu para örneğin Türkiye gibi ülkelerden zaten veriliyor.

Meselenin jest boyutunda kalacağına ilişkin bir diğer madde de, İran’ın o kadar parasının bulunup bulunmadığı.

İşte artı 3 buradan geliyor; İran enerji kaynakları açısından zengin bir ülke ama bu zenginliğini halkına yansıtamıyor. Artı, üzerinde gittikçe ağırlaşan, ağırlaştıkça da İran’ı ayaklarını sürümesini sağlayan “yaptırımlar” var.

Yetmezmiş gibi, İran’ın askeri harcamaları büyük boyutlarda ve bunun bir karşılığı yok. Nihayet İran seçimlere doğru yürüyor ve Başkanlık seçimlerinin işte yukarıdaki bu baskılarla birleşerek sosyal patlamalara dönüşme ihtimali bulunuyor.

Çünkü bu sosyal itirazları büyüten nedenlerden biri de ekonomik durum! Kısaca bu para, enerjiyle beslense bile, bu hesabı kapatmaz.